Date

बिहि, चैत्र १५, २०८०
Thu, March 28, 2024

यसकारण नेपालले अव ई–कमर्समा जोड दिनुपर्छ

यसकारण नेपालले अव ई–कमर्समा जोड दिनुपर्छ

रत्नाकर अधिकारी (व्यापार विज्ञ)

ई–कमर्स भनेको अनलाईनको माध्यमबाट व्यापार गर्नु हो । यसका लागि इन्टरनेटको पहुँच, कम्प्युटर वा स्मार्टफोन आवश्यक पर्दछ । जसमार्फत आफुलाई नचाहिने बस्तु बेच्न र चाहिने बस्तु खरिद गर्नु सकिन्छ । विश्वव्यापी रुपमा हेर्ने हो भने विजनेस टू विजनेस (विटूवि) कन्जुमर टू कन्जुमर (सिटुसि) ट्राज्याक्सनको अवधारणा पनि अहिले आइरहेको छ ।

सूचना प्रविधिको विकाससँगै नेपालले पनि ई–कमर्समा पाइला अघि बढाउदै छ । एक तथ्यांक अनुसार अहिले नेपालमा ७५ मिलियन डलर बराबरको मात्र इ–कमर्स कारोबार हुने गरेको छ । यसमा ठमेल डटकम, मुन्चा डटकम देखि ईसेवा र पछिल्लो पटक विकास भएको ईकमर्सले निकै प्रगती भएको देखाउछ ।

यसले चाहि आम उपभोक्तालाई सहजता मात्र नभई व्यापारमा समेत बृद्धि हुन जान्छ । त्यसले गर्दा पनि ई–कर्मसलाई विशेष चासोको रुपमा हेर्नु पर्छ । किनकी यसले कुनै पनि क्षेत्र, भुगोल, देश र कम्पनीको आकार के छ भन्ने कुरा हेर्दैन । विश्वव्यापी व्यापारलाई नै यसले डेमोटराईज गर्ने काम गरेको छ । बहुराष्ट्रिय कम्पनीले मात्र होइन साना–साना व्यापारीहरुले पनि आयात–निर्यात गर्न सक्ने वातावरण सृजना गरिदिन्छ ।

अहिले विश्वव्यापी बजार एकदमै ग्रो भइरहेको छ । २५ ट्रिलियन डलर बराबरको पूँजी पुगि सकेको छ । त्यो पनि सन् २०१५ को तथ्यांक हो । सन् २०१७ मा त्यो आकार अझ बढेको छ । यसमा पनि बिटिसिको कम्पोनेन्ट ठुलो छ । बिटिसिमा अमेरिकालाई चीनले पछि पारिसक्यो । एसियाली मुलुकहरुमा पनि त्यो ग्रो भइरहेको छ । उनीहरुसँग जुन प्रविधिको उपलब्धता छ । त्यसबाट हामीले पनि सिक्ने हो भने धेरै अवसरहरु छन् ।

पूर्वाधार, व्यापार सहिजकरण र एक्सेस टू फाइनान्स जस्ता कुराको चुनौती यथावत रहदा रहदै पनि हामी चाहि अहिले नै इ–कमर्समा नजोडिने हो भने अव धेरै पछि पर्छौ । अहिले इ–कमर्स रेडिक्नेशन इन्डेक्समा नेपाल १०८ औ स्थानमा छ । यो भनेको सार्क राष्ट्रहरुमा अलि तल्लो तह नै हो । श्रीलंका, ७३, भारत ७८, भुटान १०३ औं स्थानमा छ । पाकिस्तान र अफगानस्तान हामी भन्दा अलि तल छ । तर, हामीले तलकोलाई हेरेर चित्त बुझाउनु भन्दा पनि कसरी माथि उक्लन सक्छौ भन्ने कुरा सोच्नुपर्छ ।

इ–कर्मसका लागि हामीसँग समस्याहरु छन् त धेरै छन् । त्यसमा पनि मुख्य समस्या केही मात्र छन् तिनीहरुलाई चाहने हो भने छिटै सम्बोधन गर्न सक्छौ । एउटा समस्या भनेको पेमेन्ट गेटवेको हो । अहिले हामीले गरिरहेको आयात÷निर्यात दुबैलाई सहज बनाउन नेपालमा सबैभन्दा पहिला पेमेन्ट गेटवेको सिष्टिम हुनुपर्छ । त्यस्तै हामीले पनि पेमेन्टको संस्कारमा सुधार गर्न आवश्यक छ । सरकारले विभिन्न किसिमका अवधारणहरु ल्याएको छ तर इ–पेमन्ट अवधारण अझै ल्याएको छैन । त्यो तयार गर्नुपर्छ । त्यो अवधारणमै विश्वव्यापी स्थानलाई एक वर्षभित्रमा १०८ बाट १००, दोस्रो वर्षमा ९० मा र तोस्रो वर्षमा ७०–८० मा पुग्छौ भन्ने लक्ष्य निर्धारण गर्नुपर्छ । अर्को दक्षिण एसियामा हामी दोस्रो हुन्छौ भन्ने लक्ष्य राखेर पनि अघि बढ्न सक्छौ ।

त्यस्तै दक्ष जनशक्ति अर्को समस्या हो । तर, हाम्रो देशमा जनशक्ति नभएको होइन आइटी सम्बन्धि दख्खल राख्ने जनशक्तिहरु उत्पादन भइरहेका छन् । तिनीहरु चाही जवमा एब्जर्भ हुन सक्ने अवस्था छैन । कोही विदेशमा गएर थप बढ्नुपर्ने वा विदेशै गएर जागिर खानुपर्ने अवस्था छ । यहाँको जनशक्तिलाई यही प्रयोग गर्नका लागि हामीले गर्न सक्ने के हो भन्दा नीजि क्षेत्रको पहलमा नीजि क्षेत्र र शैक्षिक संस्थाहरु छलफल गरेर आवश्यकता अनुसार पाठ्यक्रम विकास गरेर पढाउने हो भने नेपालमा आइटी पढेका जनशक्तिले नेपालमै रोजागरी पाउने प्रवल सम्भावना छ । काम नै गर्नुपर्छ भन्ने पनि छैन । आफैले कम्पनी खोल्न पनि सकिन्छ । त्यसका लागि भेन्चर क्यापिटल जस्तो इनिसियटिभ पनि नेपालमा आइरहेको छ । यतिमात्र होइन विस्तारै–विस्तारै बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरुले पनि आइडीयालाई लोन दिन थालेका छन् ।

समग्रमा भन्ने हो भने इ–कमर्सको सम्भावना धेरै छ । त्यसमा चुनौती पनि छन् । तर चुनौतीहरु छन् भनेर डराएर बस्ने भन्दा त्यो अवधारणबाट कसरी फाइदा लिने भन्ने तर्फ हामी सबैको ध्यान जान जरुरी छ ।

( यो सामाग्री व्यापार विज्ञ एवं इन्ह्यान्स इन्ट्रिग्रेटेड फेमवर्क (ईआईएफ) का कार्यकारी निर्देशक अधिकारीसँग गरिएको कुराकानीको आधारमा तयार गरिएको हो ।)

अर्थकोअर्थ

Related Posts

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Read also x