भारततर्फ नेपालको सिमेन्ट निर्यातमा उछाल: १० महिनामै २.४१ अर्बको निर्यात

काठमाडौं, ८ जेष्ठ । नेपालबाट भारततर्फ सिमेन्ट निर्यातमा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ। चालु आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को पहिलो १० महिनामा २ अर्ब ४१ करोड ८८ लाख ७५ हजार रुपैयाँ बराबरको सिमेन्ट र सिमेन्ट क्लिङ्कर भारत निर्यात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकले देखाएको छ।

यो उपलब्धिले नेपालको सिमेन्ट उद्योग आत्मनिर्भर मात्र नभई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा समेत प्रतिस्पर्धी बन्दै गएको संकेत गर्छ। भन्सार विभागका अनुसार २०८२ वैशाख मसान्तसम्ममा नेपालले भारततर्फ ७ लाख ७२ हजार १०४ मेट्रिक टन सिमेन्ट र सिमेन्ट क्लिङ्कर निर्यात गरेको छ। यसमा ४ लाख ८१ हजार ९२५ मेट्रिक टन सिमेन्ट क्लिङ्कर (६४ करोड ९२ लाख १९ हजार रुपैयाँ) र १ अर्ब ७६ करोड ९६ लाख ५६ हजार रुपैयाँ बराबरको सिमेन्ट समावेश छ।

यसअघि, आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को पहिलो ६ महिनामा १ अर्ब ३७ करोड ९० लाख ७७ हजार रुपैयाँको ९ लाख ३ हजार ९७३.४७ मेट्रिक टन सिमेन्ट र क्लिङ्कर निर्यात भएको थियो। यसले चालु आर्थिक वर्षमा निर्यातको गति तीव्र भएको स्पष्ट हुन्छ। साथै, गत आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा ९ महिनाको अवधिमा ४२ करोड ३२ लाख ८९ हजार रुपैयाँको सिमेन्ट र क्लिङ्कर निर्यात भएको थियो, जसमा २ लाख ७२ हजार ३२८ टन क्लिङ्कर र १ लाख ९२ हजार १ टन सिमेन्ट समावेश थियो। यी तथ्यांकहरूले नेपालको सिमेन्ट निर्यातमा क्रमिक वृद्धि भएको प्रष्ट हुन्छ।

नेपालमा सिमेन्ट उद्योगको विकास आधा शताब्दीअघि सरकारी लगानीबाट सुरु भएको भए पनि निजी क्षेत्रको प्रवेशले यसलाई आत्मनिर्भर बनाएको छ। हाल नेपालमा ६५ वटा सिमेन्ट उद्योग सञ्चालित छन्, जसमध्ये ४४ वटा ग्राइन्डिङ र २१ वटा क्लिङ्कर उत्पादन गर्ने उद्योग छन्। यी उद्योगहरूको वार्षिक उत्पादन क्षमता करिब २ करोड २० लाख टन रहेको अनुमान छ।

नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष चन्द्रप्रसाद ढकालका अनुसार, सरकारको नीतिगत सहजीकरण र नगद अनुदानजस्ता प्रोत्साहन नीतिले सिमेन्ट उद्योगलाई निर्यातमुखी बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। पाल्पा, अर्घाखाँची, जगदम्बा, सर्वोत्तम, र सौर्यजस्ता सिमेन्ट उद्योगहरूले भारतको उत्तर प्रदेशलगायतका बजारमा आफ्नो उपस्थिति विस्तार गरिरहेका छन्।

निर्यात वृद्धिका कारणहरू
सरकारी नीति र प्रोत्साहन: सरकारले सिमेन्ट उद्योगलाई निर्यात प्रवर्द्धन गर्न नगद अनुदान र विद्युत् महसुलमा छुट प्रदान गरेको छ। नेपाल सिमेन्ट उत्पादक संघका अध्यक्ष ध्रुव थापाले सरकारले यस्ता नीतिलाई प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयन गरेमा चालु आर्थिक वर्षमा १ खर्ब ५० अर्ब रुपैयाँको सिमेन्ट निर्यात सम्भव भएको दाबी गरेका छन्।

भारतसँगको भौगोलिक निकटता: भारतसँगको खुला सिमाना र कम भन्सार दरले नेपाली सिमेन्टलाई भारतीय बजारमा प्रतिस्पर्धी बनाएको छ। विशेषगरी उत्तर प्रदेश, बिहार, र अन्य सीमावर्ती क्षेत्रहरूमा नेपाली सिमेन्टको माग बढ्दो छ।

उत्पादन क्षमतामा वृद्धि: नेपालका सिमेन्ट उद्योगहरू हाल ४० प्रतिशत क्षमतामा मात्र सञ्चालित छन्। यदि पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन भएमा वार्षिक २ खर्ब रुपैयाँको सिमेन्ट निर्यात सम्भव छ।

गुणस्तर र ब्रान्डिङ: नेपाली सिमेन्ट उद्योगहरूले गुणस्तरीय उत्पादनमा जोड दिएका छन्। ‘गाइडलाइन फर डिजाइन एन्ड कन्स्ट्रक्सन अफ सिमेन्ट कंक्रिट पेभ्ड रोड’ जस्ता पहलले नेपाली सिमेन्टको विश्वसनीयता बढाएको छ।