अमेरिका–अष्ट्रेलियाबीच दुर्लभ खनिज आपूर्ति सुदृढ पार्ने सम्झौता
काठमाडाैं, ४ कार्तिक । संयुक्त राज्य अमेरिका र अष्ट्रेलियाले दुर्लभ पृथ्वी खनिज र अन्य महत्वपूर्ण खनिजको आपूर्ति वृद्धि गर्ने उद्देश्यका साथ औपचारिक सम्झौता सम्पन्न गरेका छन्। सोमबार घोषणा गरिएको यस सम्झौता चीनमा निर्भरता घटाउने प्रयासको हिस्सा हो, जहाँ हाल विश्वको करिब ७०% दुर्लभ पृथ्वी खनिजको खानी र ९०% प्रशोधन चीनको नियन्त्रणमा छ।
अष्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बानेजका अनुसार, सम्झौताले ८.५ अर्ब अमेरिकी डलर (१३ अर्ब अष्ट्रेलियाली डलर; ६.३ अर्ब पाउण्ड) मूल्यका “तत्काल सुरु गर्न सकिने” परियोजनाहरूलाई समर्थन गर्नेछ, जसले अष्ट्रेलियाको खानी तथा प्रशोधन क्षमता विस्तार गर्नेछ।
यस ढाँचा अनुसार, दुई देशले अर्का छ महिनाभित्र अमेरिका र अष्ट्रेलियामा १ अर्ब अमेरिकी डलर लगानी गर्ने योजना बनाएका छन्।
सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर समारोह वाशिङ्टन डीसीस्थित ह्वाइट हाउसमा सम्पन्न भयो। त्यहाँ तत्कालीन राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले अष्ट्रेलियाको अमेरिका–यूके–अष्ट्रेलिया (Aukus) उपनौका सम्झौताबारे “पूर्ण गति अगाडि” रहेको टिप्पणी गरे। यस अघि “अमेरिका फस्ट” नीति अन्तर्गत सम्झौतामा सीमा हुन सक्ने आशंका गरिएको थियो, तर ट्रम्पले उपनौका अष्ट्रेलियालाई प्रदान गरिने पुष्टि गरे।
दुर्लभ पृथ्वी खनिज सैन्य उपकरण, कम्प्युटर चिप, र विद्युत् सवारीसाधन उत्पादनका लागि अत्यावश्यक मानिन्छ। चीनले यस वर्ष नयाँ कर र उच्च भूराजनीतिक तनावका कारण आपूर्ति सीमित गरेपछि अमेरिकी कम्पनीहरूलाई आपूर्ति संवेदनशीलताको सामना गर्नुपरेको छ।
अष्ट्रेलियाका खनिज उत्पादक कम्पनीहरूलाई सम्झौतापछि तुरुन्त लाभ भएको छ। पर्थस्थित Arafura Rare Earths का शेयर ७.७%, र Iluka Resources का शेयर ३% भन्दा बढी बढेका छन्।
सम्झौताको उद्देश्य तीन प्रमुख क्षेत्रहरूमा लगानी छिटो अघि बढाउनु हो, जसमा अष्ट्रेलियामा अमेरिकी लगानीमा आधारित प्रशोधन सुविधा पनि समावेश छ। दुई देशले मूल्य निर्धारण, अनुमति प्रक्रिया, र महत्वपूर्ण खनिज परियोजनाका बिक्री तथा कम्पनी समीक्षा प्रक्रियामा पनि सहकार्य गर्ने योजना बनाएका छन्।
साथै, अमेरिका पश्चिमी अष्ट्रेलियामा १०० टन वार्षिक क्षमता भएको अत्याधुनिक ग्यालियम प्रशोधन केन्द्रमा लगानी गर्ने योजना बनाएको छ। अमेरिकी Export-Import Bank ले यस खनिज परियोजनालाई समर्थन गर्न करिब २.२ अर्ब अमेरिकी डलरको वित्तीय तयारी गरिरहेको छ।
