नेपालको बाटो हरित यात्रातर्फ: इन्धनबाट बिजुलीमा देशको निर्णायक मोड

काठमाडाैं, ९ कार्तिक । नेपालमा इन्धनमा भरिएको यात्राले अब हरित ऊर्जाको नयाँ अध्यायमा प्रवेश गरेको छ। सहरका सडकहरूमा धुवाँरहित, शान्त र सफा सवारीहरूको संख्या तीव्र रूपमा बढ्दैछ। केही वर्षअघि कल्पनामा मात्रै देखिएको विद्युतीय यात्रा अहिले नेपाली अटो बजारको केन्द्रमा पुगेको छ।

सरकारले विद्युतीय सवारीसाधन (इभी) आयातमा कर छुट दिएपछि बजारमा यसको माग ह्वात्तै बढेको छ। हाल इभीमा १० प्रतिशत भन्सार र १३ प्रतिशत मूल्य अभिवृद्धि कर मात्र लाग्ने व्यवस्था छ, जसले पेट्रोलियम सवारीको तुलनामा इभीलाई किफायती बनाएको छ। बीवाईडी, टाटा, नेटा, एमजी, हुन्डाई जस्ता विश्वप्रसिद्ध ब्रान्डका गाडीहरू नेपाली सडकमा तीव्र गतिमा दौडिरहेका छन्।

काठमाडौँ, पोखरा, चितवन, धरान र बुटवल जस्ता सहरहरूमा निजी विद्युतीय गाडीका साथै केही ट्याक्सी र मिनी बसहरू समेत सञ्चालनमा छन्। निजी क्षेत्रले चार्जिङ स्टेसनको द्रुत विस्तार गरिरहेको छ र अहिले देशभर धेरै फास्ट चार्जिङ स्टेशन सञ्चालनमा छन्।

सरकारले सन् २०३० सम्म सार्वजनिक यातायातको २५ प्रतिशत हिस्सा विद्युतीय बनाउने लक्ष्य लिएको छ। विज्ञहरूको भनाइमा, जलविद्युतमा आधारित यातायात प्रणालीले नेपाललाई ऊर्जा आत्मनिर्भर, वातावरणमैत्री र आर्थिक रूपमा बलियो बनाउन सक्छ।

तर, यो यात्रामा चुनौती पनि कम छैन। ग्रामीण क्षेत्रमा चार्जिङ पूर्वाधार अभाव, दक्ष प्राविधिक जनशक्ति कमी, पार्टपूर्जाको आयातमा निर्भरता र नीतिगत अनिश्चितताले बजारको स्थायित्वमा असर पारिरहेको छ। साथै, भविष्यमा प्रयोग सकिएका ब्याट्री र पुराना इभीको व्यवस्थापन पनि चुनौती बन्ने सम्भावना छ।

यद्यपि, सरकारले निजी क्षेत्रलाई स्थानीय स्तरमा इभी एसेम्बल र उत्पादनतर्फ आकर्षित गर्ने योजना अघि सार्दैछ। टाटा मोटर्स, बीवाईडी र नेटा जस्ता कम्पनीहरूले नेपालमा एसेम्बल युनिट स्थापना गर्ने सम्भावनाको अध्ययन गरिरहेका छन्।

वातावरणीय सचेतना, ऊर्जा आत्मनिर्भरता र प्रविधिको विकाससँगै नेपाल अब हरित यात्राको निर्णायक मोडमा पुगेको छ। यदि नीति स्थायीत्व र पूर्वाधार विस्तारमा निरन्तरता रह्यो भने, आगामी दशकमा नेपालका सडकहरू धुवाँरहित, शान्त र पूर्ण रूपमा बिजुलीले सञ्चालित हुने सम्भावना प्रबल देखिन्छ।