दशैपछि निक्षेप बढ्न गए मात्र ब्याज घट्छ
तुलसीराम गौतम
कर्जाको ब्याजदर आधार ब्याजदर (बेस रेट) मा लिङक गरेको हुन्छ । बेस रेट जहिले पनि तीन, तीन महिनामा घट, बढ हुने हुन्छ । त्यो अटोमेटिक घटबढ हुने हो । त्यसमा बैंकको पनि मोटामोटी हात हुदैन । तर बेसरेटको प्रिमियम चाही फिक्स हुन्छ ।
सामान्यतया कर्जाको विषयमा बेस रेट प्लस एक प्रतिशत भनिएको छ । जस्तो कुनै बेला १० प्रतिशत बेस रेट थियो भने एक प्रतिशत जोड्दा ब्याज ११ प्रतिशत हुने भयो । बेसरेट घटेर ९ मा आयो भने फेरी एक जोडेर १० प्रतिशत हुने भयो । त्यसकारण बैंकहरुले निक्षेपमा ब्याजदर घटाए तर कर्जामा चाही घटाएनन भन्ने हुदैन । हामीले के बुझ्न जरुरी छ भने बेसरेट आजको आजै तल माथि हुदैन । त्यसका लागि तीन, तीन महिना कुर्नै पर्छ ।
केही समय अघि जतिबेला तरलताको अभाव थियो । त्यो बेला कर्जा र निक्षेप दुबै तर्फ ब्याज बढेको हो । अहिले पनि फेरी निक्षेपको अभाव देखिन थालेको छ । पत्रपत्रिका हेर्नुभयो भने कतिपय बैंकहरुले उच्च रुपमा ब्याजदर दर छापेका छन् ।
बजारमा अहिले पहिलो त्रैमासिक पछि कर्जाको ब्याजदर घटाउछु भनेका बैंकहरुले अहिले फेरी घटाउन मानेनन् भने जस्तो गरि प्रचार गरिएको छ । ब्याजदर घट्ने बढ्ने भन्ने विषय निक्षेपमा भर पर्छ । निक्षेप कति सहज हिसावले आउछ । ठुलो हिसावले आयो भने कर्जाको ब्याजदर पनि तल आउने भयो ।
अर्को कुरा बेसरेट कसरी गणना गर्ने भन्ने विषयमा चार वटा कम्पोनेन्टहरु छन । त्यसमा सबैभन्दा ठुलो कम्पोनेन्ट कष्ट अफ फन्ड हो । कष्टअफ फन्ड भनेको निक्षेपकर्ताहरुको माझ दिइने ब्याज हो । भोली निक्षेपको अवस्था सहज भयो त्यसको प्रत्यक्ष असर बेस रेटमा पर्छ । र बसेरट तल झर्छ । त्यो भयो भने कर्जाको ब्याजदर पनि स्वत घट्छ । यसमा मैले अघि पनि भने मोटामोटी बैंकहरुको पनि हात हुदैन । तर स्वभाविक रुपमा दशै अघि कतिपयले बैंकबाट कर्जा लिएका होलान् । कतिपयले आफुले जम्मा गरेको पैसा पनि खर्च गर्नका लागि निकालेका होलान । त्यो पैसा दशै पछि घुमिफिरी बैंकमै आउने हुन्छ । अनी अरु निक्षेप पनि थपिन गयो भने निक्षेप बढछ । त्यसले बेसरेटमा स्वभाविक असर रुपमा असर पर्छ । यस्तो अवस्थामा कर्जाको ब्याजदर पछि घट्छ ।
(सेन्चुरी कमर्सियल बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत गौतमसँग ब्याजदर बृद्धिबारे गरिएको कुराकानीमा आधारित सामाग्री)
