जलविद्युत क्षेत्रको विकासमा सर्वसाधारणहरुको शेयर सहभागिता, जलविद्युत कम्पनीहरु शेयर निष्कासन गर्दै

काठमाडौं, ११ मंसिर । नेपाल धितोपत्र बोर्डमा १८ कम्पनीहरुले साधारण शेयर निष्कासनका लागि आवेदन दिएका छन् । यी १८ कम्पनीहरु साधारण शेयर निष्कासनका लागि धितोपत्र बोर्डको स्विकृतिको पर्खाइमा रहेका छन् ।

साधारण शेयर निष्कासनको आवेदन दिएका १८ कम्पनीहरु मध्ये १ आराम्भ लघुवित्तीय संस्था हो भने बाँकी १७ कम्पनीहरु जलविद्युत परियोजनाहरु हुन् । यी १८ वटै कम्पनीहरुले ६ अर्ब २४ करोड १३ लाख ७७ हजार एक सय रुपैयाँ बराबरको साधारण शेयर निष्कासन गर्नेछन् । आराम्भको २ करोड ९४ लाख रुपैयाँ बराबरको प्राथमिक निष्कासनलाई हटाउँदा १७ जलविद्युत परियोजनाहरुको मात्रै ६ अर्ब २१ करोड १९ लाख ७७ हजार एक सय रुपैयाँको प्राथमिक निष्कासन हुँदैछ । यो तथ्याङ्कलाई हेर्ने हो भने प्राथमिक निष्कासनका लागि आवेदन दिने कम्पनीहरुमा जलविद्युत परियोजनाहरुको बाहुल्यता रहेको छ ।

यस्तै धितोपत्र बोर्डमा पुनः शेयर निष्कासन एफपिओका लागि ३ वटा कम्पनीहरुले आवेदन दिएका छन् । यी ३ कम्पनीहरु मध्येमा पनि एउटा जलविद्युत कम्पनी बुटबल पावरले एफपिओ निष्कासनको लागि आवेदन दिएको छ । एफपिओको लागि आवेदन दिनेमा एनएमबी बैंक र प्रिमियर इन्स्योरेन्स पनि रहेको छ ।

आखिर किन जलविद्युत परियोजनाहरुले सर्वसाधारण लगानीकर्ताहरुको समेत शेयर सहभागिता खोजिरहेका छन् ? जलविद्युत परियोजनाहरु प्राविधिक र आर्थिक रुपमा निमार्ण गर्न कठिन भएको अवस्थाका कारण सर्वसाधारणहरुको सहभागिता खाँचो भएको हो । यसरी सर्वसाधारणहरुको शेयरमा सहभागिताले जलविद्युत परियोजनाहरुको निमार्णमा सहजता आउने धारणा रहेको छ । एउटा जलविद्युत परियोजनाको निमार्णले परियोजना स्थल र आसपासको क्षेत्रको विकास भएको उदाहरण सबैले देखिसकेको छ । यसरी जलविद्युत परियोजनाहरुको निमार्ण सम्पन हुँदा स्थानिय तहका साथै समग्र मुलुकको विकास हुने सबैले बुझेका छन् । अझै जलविद्युत परियोजनाहरुमा सर्वसाधारणहरुको शेयर सहभागिताका कारण सर्वसाधारणहरुमा अपनन्त्व बढ्दै गएको छ भने परियोजनाहरुको निमार्णमा समेत सहयोग मिल्दै आएको छ ।

जलविद्युत उत्पादनको सम्भावना प्रचुर मात्रामा रहेता पनि हामीले भने यस क्षेत्रबाट आशातित सफलता हासिल गर्न सकेका छैनौं । गत वर्षसम्म हामीले विद्युत आपुर्तिको उचित व्यवस्थापन गर्न नसक्दा मुलुकमा लोडसेडिङ हुन्थ्यो । तर अहिले हामी लोडसेडिङ मुक्त भएका छौं । यस बिचमा केहि मात्रामा विद्युत थपिएका पनि छन् र आगामी दिन थप विद्युतको आपुर्ति बढ्ने छ ।

यता जलविद्युत क्षेत्रमा सर्वसाधारणहरु लगानीले जलविद्युत परियोजनाहरुको निमार्णमा तव्रिता पाउने आशा गरिएको छ । जलविद्युतमा सर्वसाधारणहरुको लगानी हुँदा लगानीको प्रतिफल दिन कै लागि भएपनि जलविद्युत परियोजनाहरुले निमार्ण सम्पन्न गरि विद्युत बिक्री गर्न बाध्य हुन्छन् । यसका साथै जलविद्युत क्षेत्रमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको कर्जा प्रवाहमा समेत वृद्धि आउने हुन्छ ।

अहिले नेपाल स्टक एक्सचेन्जमा १७ जलविद्युत कम्पनीहरु सुचिकृत छन् । प्राथमिक शेयर निष्कासन र बाँडफाँड पछि अन्य जलविद्युत कम्पनीहरु समेत नेप्सेमा सुचिकृत हुनेछन् । बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको बाहुल्यता रहेको नेप्सेमा जलविद्युत कम्पनीहरुको संख्यामा हुने वृद्धिले लगानीकर्ताहरुको लगानीमा विविधिकरण आउने देखिन्छ ।