अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मुल्यमा आएको वृद्धिले स्थानिय बजारमा पर्याे प्रभाव, मुल्य अझै बढ्ने सम्भावना

शमुयल राना मगर, १२ माघ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मुल्यमा आएको वृद्धिको कारण स्थानिय बजारमा समेत सुनको मुल्य बढ्न गएको छ । विशेष गरि अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेलको मुल्यमा भएको वृद्धिले सुनको मुल्य समेत बढ्न गएको हो । सुन उत्सर्जन गर्न पेट्रोलियम पद्धार्थको प्रयोग गरिने भएकाले उत्पादन लगात बढ्न हुँदा सुनको मुल्य बढ्ने हुन्छ । यस्तै कच्चा तेल र सुनको मुल्य बढ्न थालेपछि अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा अमेरिकी डलर कमजोर बन्दै गएको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा हिजो सुनको मुल्यमा आएको वृद्धिका कारण स्थानिय बजारमा सुनको मुल्य प्रति तोला ५७ हजार आठ सय रुपैयाँ पुगेको थियो । जुन गत एक वर्ष यता कै उच्च हो । तर आज अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मुल्यमा आएको कमीले स्थानिय बजारमा समेत सुनको मुल्य घट्न गएको छ । नेपाल सुन चाँदी व्यवसायी महासंघको अनुसार आज स्थानिय बजारमा सुन प्रति तोला ५७ हजार चार सय रुपैयाँ कायम भएको छ । स्थानिय बजारमा सुन प्रति तोला अहिलेसम्म कै उच्च ६३ हजार तीन सय रुपैयाँसम्म पुगेको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा अमेरिकी डलर कमजोर हुँदा सुन तर्फ लगानीकर्ताहरुको आकर्षण बढ्ने हुन्छ । तर हामी कहाँ सुनलाई लगानीको माध्यमबाट भन्दा पनि गहना र परम्परासंग जोडिने गरिएको छ । विशेष गरि विवाहको अवसरमा सुन र यसबाट बनिएका गहनाहरुको प्रयोग बढ्दो मात्रामा हुने गरेको पाइन्छ । त्यसैले नेपालमा विवाहको मौसममा सुनको मागमा वृद्धि आउने गरेको सुन व्यवसायीहरुले बताएका छन् । तर यो वर्षको माघ महिनामा विवाहको लगन नहुँदा सुनको मागमा कमी आएको छ । ‘लगन धेरै नभएपछि माग पनि कम नै छ, फेरि सुनको मुल्यमा आएको वृद्धिले पनि सुनको बिक्री सन्तोषजनक छैन,’ नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका पुर्व अध्यक्ष तेजरत्न शाक्यले भने । उनका अनुसार गत वर्षको तुलनामा यो वर्ष स्थानिय बजारमा सुनको मागमा कमी आएको छ ।

शाक्यले आगामी दिनमा सुनको मुल्य अझै बढ्न सक्ने सम्भावना रहेको बताएका छन् । ‘डलर कमजोर हुनुको साथै पेट्रोलिय पद्धार्थको मुल्यमा पनि वृद्धि आएको छ, त्यसैले आगामी दिनमा सुनको मुल्य बढ्न सक्छ,’ उनले भने । यता स्थानिय बजारमा यो महिना सुनको मागमा खासै वृद्धि नआएपनि फागुन महिनामा सुनको माग ह्वात्तै बढ्न शाक्यले बताएका छन् । ‘माघमा सुनको माग छैन, तर फागुनमा माग धान्न गाह्रो हुन्छ,’ उनले भने । फागुन महिनामा विवाहको लगान अधिक भएको कारण उनले सुनको माग बढ्ने अनुमान लगाएका हुन् ।

यता फागुनमा सुनको माग बढेसंगै सुनको आयात समेत बढाउन आवश्यक रहेको शाक्यले बताएका छन् । ‘माघ महिनामा यहि आयातले धाने पनि फागुनमा धान्दैन,’ उनले भने । अहिले नेपाल राष्ट्र बैंकले वाणिज्य बैंकमार्फत दैनिक २० किलो सुन आयात गर्न दिएको छ । तर शाक्यको भनाई अनुसार दैनिक २० किलो सुनको आयातले स्थानिय बजारको मागलाई सम्बोधन नगर्ने देखिएको छ । ‘हामीले दैनिक ३० केजी भनेका छौं, तर २५ केजी आयात गर्ने कुरा भएको छ,’ उनले भने, ‘यस वारेमा वाणिज्य मन्त्रालय, नेपाल राष्ट्र बैंक र व्यवसायीहरु बिच छलफल हुँदैछ ।’ यसरी सुनको माग बढ्दा आयातको मात्रामा समेत वृद्धि हुन आउँछ । अर्काे तर्फ स्थानिय बजारमा सुनको माग उच्च हुँदा तस्करी बढ्ने सम्भावना पनि रहेको हुन्छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको पछिल्लो तथ्याङ्क अनुसार मुलुकको शोधानान्तर स्थिती ऋणात्मक रहेको छ । उच्च आयात, प्रत्यक्ष बैदेशिक लगानीमा आएको कमी र घट्दो विप्रेषण आप्रवाहले मुलुकको शोधानान्तर स्थिती ऋणात्मक भएको हो । यसरी शोधानान्तर बचत ऋणात्मक हुँदा सरकारले केहि वस्तु तथा सेवाको आयातमा रोक र कडाई गर्ने हुन्छ । विगतमा शोधानान्तर बचत ऋणात्मक हुँदा सुनको आयातको कोटा घटाईको थियो । तर सुन व्यवसायीहरुले सुनको आयातमा कडाई गरि हाल्न नपर्ने बताउँछन् । सुनको तुलनामा अन्य वस्तु तथा सेवाहरुको आयात बढेकोले त्यसमा नियन्त्रण गर्न सुन व्यवसायीहरुले सुझाव दिएका छन् ।