फिक्स्ड डिपोजिट के हाे ? यसबाट बैंकलाई के फाइदा हुन्छ ?

फिक्स्ड डिपोजिट पूर्वनिर्धारित अवधीका लागि निश्चित ब्याज दरमा बैंक र वित्तीय संस्थाहरुमा जम्मा गरीएको रकम हो । यो एक प्रकारको बचत खाता हो जहाँ ब्याज दर नियमित बचत खाताको भन्दा बढी हुन्छ । संस्थामा लगानीयोग्य पुँजी कम भएको अवस्थामा निक्षेपलाई आकर्षित गर्ने उद्देश्यले बैंक तथा वित्तीय संस्थाले यस्ता योजना ल्याउने गर्दछन् । फिक्स डिपोजिट गरिएको रकम निर्धारीत अवधि नसकिँदासम्म चलाउन पाइँदैन । तोकिएको समय भन्दा अगाडी पैसा झिक्नु परेमा निश्चित जरिवाना तिर्नु पर्ने हुन्छ । फिक्स्ड डिपोजिटहरू तुलनात्मक रूपमा सुरक्षित लगानी मानिन्छ । ब्याज दर निश्चित र अग्रिम थाहा भएको हुनाले, मुद्दती निक्षेपलाई कम जोखिमको लगानी मानिन्छ।

निश्चित निक्षेपमा प्रस्ताव गरिएको ब्याज दर निक्षेप खोल्ने समयमा निश्चित हुन्छ र निक्षेपको अवधिभर स्थिर रहन्छ । यसको मतलब बजार ब्याज दरमा कुनै पनि परिवर्तन भएतापनि तपाईले सहमत भएको दरमा आफ्नो लगानीमा ब्याज कमाउन सकिन्छ । उक्त ब्याज पूर्वनिर्धारीत सहमती अनुसार मासिक, त्रैमासिक, अर्धवार्षिक वा वार्षिक रुपमा भुक्तान गरिन्छ । बचतको समयावधि सकिएपछि बैंकले बचत गरिएको रकम तोकिएको व्याजसहित फिर्ता गर्नु पर्ने हुन्छ ।

यसरी संकलन गरिएको रकम बैंकहरुले लगानीका क्षेत्रमा प्रयोग गर्छन् । फिक्स डिपोजिटले ग्राहकहरुका साथसाथै बैंकलाई पनि धेरै फाइदा छन् । बैंकमा कर्जाको स्रोत बलियो बनाउने र लगानीको स्रोत दिगो बनाउनु उसको प्रमुख फाइदा मानिन्छ ।

यस्तै स्थिर निक्षेपले बैंकहरूलाई कोषको स्थिर र अनुमानित स्रोत प्रदान गर्दछ । ग्राहकहरूले निश्चित समयावधिका लागि निश्चित रकम जम्मा गर्ने र उक्त रकमलाई बैंकले कर्जा तथा लगानी गतिविधिहरूमा प्रयोग गर्ने गर्छन्।

तरलता व्यवस्थापन यसको अर्को फाइदा हो । बैंकहरूले आफ्नो तरलताको आवश्यकता प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्न मुद्दती निक्षेपबाट कोष प्रयोग गर्न सक्छन्।

बैंकले ग्राहकहरूलाई तिनीहरूको फिक्स्ड डिपोजिटमा ब्याज तिर्छन्, तर उनीहरुले एफडीमा दिएको ब्याज उनीहरुले दिने ऋणको ब्याजदर भन्दा कम हुन्छन्। निक्षेपकर्ताहरूलाई भुक्तानी गरिएको ब्याज र ऋणमा आर्जन गरिएको ब्याजबाट आउने यो रकम बैंकको आम्दानीको मुख्य स्रोत हुन्छ ।

मुद्दती निक्षेपहरू बैंकहरूको लागि अपेक्षाकृत कम जोखिम उत्पादनहरू हुन्। एफडी मार्फत सङ्कलन गरिएको रकम सामान्यतया सुरक्षित हुन्छ, र अन्य ऋण उत्पादनहरूको तुलनामा पूर्वनिर्धारित हुने जोखिम कम हुन्छ। यसले बैंकहरूलाई स्थिर वित्तीय स्थिति कायम राख्न र ऋण जोखिम कम गर्न मद्दत गर्दछ ।

अर्काे फाइदा भनेको फिक्स्ड डिपोजिटहरू प्रस्ताव गर्नाले बैंकहरूलाई आफ्ना ग्राहकहरूसँग बलियो सम्बन्ध बनाउन मद्दत पुग्छ । एफडी खाता खोल्ने ग्राहकहरूले विस्तारित अवधिको लागि बैंकमा बस्ने सम्भावना बढी हुन्छ ।

स्थिर निक्षेपले बैंकको कुल रिजर्भमा योगदान पु¥याउँछ, जुन यसको नियामक पूँजी आवश्यकताको मुख्य भाग हो । पर्याप्त सञ्चितिले बैंकहरूलाई नियामक मापदण्डहरू पूरा गर्न र वित्तीय स्थिरता सुनिश्चित गर्न मद्दत गर्छ।

बैंकहरूले मुद्दती निक्षेपबाट प्राप्त रकम अन्य वित्तीय साधनहरूमा लगानी गर्न प्रयोग गर्न सक्छन्, जस्तै सरकारी ऋणपत्र वा प्रतिभूतिहरू। यसले बैंकहरूलाई आय आर्जनका लागि थप अवसरहरू प्रदान गर्न सक्छ।

फिक्स्ड डिपोजिटहरूमा प्रतिस्पर्धी ब्याज दर र अनुकूल सर्तहरू प्रदान गर्दा ग्राहकहरू बीच विश्वास र वफादारी निर्माण गर्न मद्दत गर्दछ । सन्तुष्ट ग्राहकहरूले अरूलाई बैंकमा पठाउने र यसका सेवाहरू प्रयोग गर्न जारी राख्ने सम्भावना बढी हुन्छ ।

समग्रमा, मुद्दती निक्षेपले कोषको स्थिर प्रवाह, तरलता व्यवस्थापन, आम्दानी सृजना र जोखिम न्यूनीकरण गरी बैंकको सञ्चालनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । मुद्दती निक्षेपका फाइदाहरूले बैंकको वित्तीय स्थायित्व र समयसँगै वृद्धिमा योगदान पु¥याउँछ ।