बाणिज्य बैंकले मात्र सुन आयात गर्न पाउने व्यवस्थाले व्यवसायी मारमा

मानमती पाण्डेय
काठमाडौं, ७ चैत । राज्यले खुल्ला बजारअर्थनिति आलम्बन गरेको तीन दशक पुग्न लागिसकेको छ । तर सुनचाँदी व्यवसायीहरुले भने अझै पनि आफुहरु सरकार नियन्त्रित अर्थनितिबाट पिडीत हुनुपरेको गुनासो गरेका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकको निर्देशिका अनुसार २० किलो कोटाका दरमा बाणिज्य बैंकहरुले मात्र सुन आयात गर्न पाउछन् । राज्यले आयात गर्ने अधिकार बैंकलाई मात्र दिदाँ सुनचाँदी व्यवसायीहरु समस्यामा परेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका पूर्वअध्यक्ष माणिकरत्न शाक्यले बताए ।

बैंकले आफ्नो कार्यअवधी समयमा भित्र मात्र काम गर्ने हुँदा शुक्रबार, शनिबार र आइतबार बजारमा सुनको सप्लाइ नहुदा बजारमा सुनको अभाव हुने गरेको उनले बताए । आयातमा भएको एकाधिकार नै व्यवसायको मुख्य समस्या बताउदै उनले सुनको कोटा सिस्टम अन्त्य गरि निजी व्यवसायीहरुले पनि खुल्ला आयात गर्न पाउनु पर्ने कुरामा शाक्यको जोड थियो । हाल नेपालमा बार्षिक ५० देखि ६० अर्ब रुपैयाँ सुनचाँदीको माग भएपनि हाल ३० देखि ४० अर्ब रुपैयाँको मात्र आयात हुने गर्दछ । व्यवसायलाई मर्यादित बनाउन नयाँ सरकार निमार्णसंगै यसका लागि अनुकुल बन्नेमा व्यवसायीहरु विश्स्त छन् ।

नेपालमा २० हजार भन्दा बढि सुनचाँदी पसलहरु रहेका छन् भने काठमाण्डौ उपत्यकामा मात्रै १२ हजारको हाराहारीमा सुनचाँदीका पसल छन् । त्यस्तै नेपालको कुल जनसंख्याको कुल ५ लाख भन्दा बढि मानिसहरु यस व्यवसायमा आश्रित छन् । यसले बाषर््िाक १३ अर्ब रुपैयाँ सरकारलाई राजस्व बुझाउने गरेको छ।शाक्यका अनुसार देशको अर्थतन्त्रमा प्रत्येक नेपालीको घरमा भएको सम्पतीको मुल्याङ्कन गर्न र मुलुकको तरलता सन्तुलन गर्न पनि सुनचाँदी व्यवसायले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्ने गरेको छ । सुनचाँदी व्यवसायले ठुलो बजार क्षेत्र ओगट्ने भए पनि सरकारले यस प्रति ध्यान नदिएको गुनासो व्यवसायीहरुको छ । यस सम्बन्धी स्पस्ट निति नहुनुले यो पेसा अमर्यादित बन्दै गएको पूर्वअध्यक्ष शाक्यले बताए । सुन युनिर्भसर्ल करेन्सी भएकाले पुरानो ऐन संसोधन गरी सुन चादिलाइ नगद सरहको मान्यता दिनुपर्ने आवश्यकता औल्याइएको छ ।

न्युनतम २४ लाखमा सुरुगर्न सकिने यो व्यवसायमा पैसा भन्दा क्षमता र दक्षतको बढि आवस्यकता देखिन्छ । अहिले यस क्षेत्रमा दक्ष नेपाली कालीगडको अभाव खड्किएको छ । नयाँ र आधुनिक डिजाइनका गहनाहरुको बढ्दो मागका कारण विदेशी कालीगडको बाहुल्यता भएको व्यवसायीहरुको भनाइ छ ।