नेपाली रुपैँया इतिहासकै कमजोर, राष्ट्र बैंकले तोक्यो प्रतिडलर सटहीदर ११०.३७ रुपैँया
काठमाडौं, १५ असार । नेपाली रुपैँया अहिलेसम्मकै कमजोर बनेको छ । गत वैशाखदेपख डलरसँग निरन्तर अवमूल्यन भैरहेको नेपाली रुपैँया डलरको तुलनामा थप कमजोर भई शुक्रबारका लागि विनिमयदर प्रतिडलर ११० रुपैँया ३७ पैसा तोकिएको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले तोकेको दरको आसपासमा रहेर बैंकहरुले कारोबार गर्नेगर्छन् ।
भारतीय रुपैँयासँग निश्चित विनिमय दर तोकिएको नेपाली मुद्राको भारतीय रुपैँया अनुसार नै अन्तर्राष्ट्रिय मुद्राहरुसँग विनिमय दर निर्धारण हुनेगर्छ ।
यसअघि २०७३ मंसीर १० मा प्रतिडलर विनिमय दर ११० रुपैँया २८ पैसा निर्धारण भएको थियो । खासगरी कच्चा तेलको मूल्यमा वृद्धि तथा उच्च आयातका कारण भारतमा चालु खाता घाटामा गएपछि भारतीय रुपैँया डलरको तुलनमा तीव्र अवमूल्यन भएको हो । भारतीय रुपैँयाको अवमूल्यनसँगै यसको असर नेपाली मुद्रामा पनि देखिएको छ । भारतमा विदेशी लगानीकर्ताहरुले लगानी फिर्ता लैजाने क्रम बढेपछि डलरको माग थप बढेको छ । यद्यपि रिजर्भ बैंक अफ इण्डिया (आरबीआइ)ले विदेशी लगानीकर्ताका लागि ५० करोड डलर बराबरको हेजिङ सुविधा दिएको छ । जसका कारण भारतीय रुपैँयाको अवमूल्यन नियन्त्रण हुने अपेक्षा गरिएको छ ।
आयातमा आधारित नेपाली अर्थतन्त्रका लागि डलर मजबुत हुँदा आयात महँगो हुन्छ भने मुद्रास्फिति (मूल्यवृद्धि)को चाप पर्न जान्छ । पहिले नै उच्च चालु खाता घाटा र शोधनान्तर स्थिति पनि कमजोर रहेको स्थितिमा डलर मजबुत हुनु नेपाली अर्थतन्त्रका लागि पक्कै पनि सुखद होइन । विदेशी ऋणको साँवा ब्याज भुक्तानीमा बढी खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यस्तै, नेपाल विद्युत प्राधिकरणको डलरमा आधारित विद्युत् खरिद सम्झौताका केही आयोजनाहरुमा बढी खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ । हवाई टिकटहरु महँगो हुने तथा विदेशमा अध्ययन गर्न जानेहरुका लागि बढी खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ ।
त्यस्तै, यस समय निर्यात बढाउन सके नेपालले बढी आम्दानी गर्न सक्छ । रेमिट्यान्स बढी भित्रन्छ किनकी रेमिट्यान्सग्राहीले पहिलेको तुलनामा बढी सटहीदर पाउँछन् । नेपाल डलरमा खर्च गर्ने पर्यटकका लागि सस्तो गन्तव्य हुन्छ किनकी डलरको खरिद क्षमता वृद्धि भएको छ । त्यसकारण नेपालले बढी पर्यटक भित्र्याई बढी विदेशी मुद्रा आर्जन गर्नेतर्फ सोच्नुपर्ने अर्थशास्त्रीहरु बताउँछन् ।
