भूकम्प गएको ३८ महिनामा पुनर्निर्माणको ५० प्रतिशत काम पनि सकिएन, प्राधिकरणको सिईओ भने पाँचौ पटक फेरिए
मानमती पाण्डेय
काठमाडौं, २२ असार । नेपालमा महाभुकम्प गएको ३८ महिना वितिसक्दा पनि पुनर्निर्माणको कामले अझै आशातित गति लिन सकेको छैन । राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणको तथ्यांक अनुसार तीन वर्षको अवधीमा पुनर्निर्माणको ५० प्रतिशत काम पनि सकिएको छैन ।
महाभूकम्पबाट धार्मिक सम्पदा, निजी आवास, सरकारी कार्यालय तथा भवनहरु ध्वस्त हुनुका साथै ठुलो धनजनको पनि क्षति भएको थियो । भूकम्पबाट अति प्रभावित १४ जिल्लाका करिब ७ लाखभन्दा बढी परिवारहरू घरबारविहीन भएको सरकारको तथ्यांक छ । उपत्यका बाहेक ११ जिल्लाका ५ लाख ३३ हजार ५८ आवासहरु पुनर्निर्माण गर्नुपर्ने प्राधिकरणले जनाएको छ ।
प्राधिकरणका अनुसार निजी आवासका लागि अनुदान सम्झौता गरेका ७ लाख २० हजार ७ सय ४३ लाभग्राही मध्ये ५ लाख ७ सय ४० जनाले घर निर्माण शुरु गरेका छन् । प्राधिकरणको तथ्याङ्क अनुसार १ लाख ९४ हजार ७ सय ३३ घरहरुको पुनर्निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ भने ५ लाख ७ सय ४० घरहरु पुनर्निर्माणकै क्रममा छन् । जम्मा ७ लाख ८८ हजार १५ जना लाभग्राहीको सुचीमा परेका छन् भने ३६ हजार २ सय ८८ जना प्रवलीकरण सुचीमा परेका छन । अनुदान सम्झौता सम्पन्न लाभग्राही मध्ये ७ लाख १२ हजार १३ जनाले पहिलो किस्ता लिएका छन भने ४ लाख ५७ हजार ५ सय ३६ जनाले दोस्रो किस्ताका लागि प्रमाणीकरण र २ लाख १२ हजार ७ सय १९ जनाले तेस्रो किस्ताका लागि प्रमाणीकरण गराएको जनाएको छ । भूकम्प प्रभावित लाभग्राहीले पहिलो किस्तावापत ५० हजार रुपैयाँ, दोस्रो किस्ता बापत १ लाख ५० हजार रुपैयाँ पाउछन् भने तेस्रो किस्ताबापत १ लाख रुपैयाँ पाउने व्यवस्था छ । निजी आवास पुनर्निर्माणका निम्ति तीन किस्तामा तीन लाख रुपैयाँ पाउने छन् । त्यस्तै प्रतिआवास तीन लाख रुपैयाँको निव्र्याजी ऋण सहुलियत दिने घोषणा पनि सरकारले गरेको थियो । तर उक्त घोषणा पनि कार्यान्वयन भएको छैन ।
आवास पुनर्निर्माण गर्न जग्गा दर्ता, बाटोको मापदण्ड तथा नक्सा पासका समस्या भएको राष्ट्रिय पुर्ननिमार्ण प्राधिकरणका सहसचिव प्रकाश थापाले बताए । उनले भने ‘यहाँ गुठीका विशिष्ट समस्या छन, कैयौं निजी गुठी छन जुन कतै दर्ता छैनन । ’उहाँले पुनर्निर्माणमा स्थानीय तहलाई अगुवाई गर्न दिनुपर्ने भन्दै भूकम्प पीडितलाई फास्ट ट्रयाकबाट नक्सा पासको सुविधा, नक्सा पास गर्दा सहुलियत दिन स्थानीय तहलाई आग्रह पनि गरे । साथै उनले इन्जिनियरको लापरबाहिका साथ साथै दक्ष जनशक्ति तथा निमार्ण सामाग्रीको अभावमा पनि निजी घर निमार्ण कार्यले गति लिन नसकेको बताए ।
निमार्ण कार्यको समय सिमा तोकिसके पछि कामले गति लिएको उनको भनाइ छ । दोस्रो किस्ता लिने लाभग्राहीका लागि असार मसान्त र तेस्रो किस्ता लिने लाभग्राहीका लागि पुष मसान्त सम्म समय सिमा तोकेको पनि उनले जानकारी दिए । साथै यसै आर्थिक बर्ष भित्र ५० प्रतिशत काम सम्पन्न गरी आँउदो चैत्र मसान्त सम्म निजी आवासको काम पुरा गर्ने लक्ष्य लिएको उनले बताए ।
गतबुद्यबार बसेको प्राधिकरण कार्यकारी समितिको बैठकले छुट तथा पुर्नजाँच सर्वेक्षणबाट प्राप्त तथ्याङ्कको बिश्लेषण गरी भूकम्प अति प्रभावित मध्ये ११ जिल्लाका ६२ वटा स्थानीय तहको थप १९ हजार ४ सय ७१ घरपरिवारलाई पुर्निर्माण लाभग्राही र १५ हजार ७ सय ६६ घरपरिवारलाई प्रबलिकरण लाभग्राहीमा समावेश गरेको पनि प्राधिकरणले जानकारी दियो ।
उक्त पुर्निर्माणको कामले गति लिन नसकेपनि भूकम्प पछिको पुर्निर्माणका लागि गठन भएको प्राधिकरणको नेतृत्व भने पटक—पटक परिर्वतन भइरहेको छ । केपी ओली नेतृत्वको वर्तमान सरकारले अघिल्लो शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकारले गरेको राजनीतिक नियूक्ती खारेज गरेसँगै प्राधिकरण गठन भएको तीन वर्षमा ५ औं पटक सीईओ परिर्वतन भएको छ । सरकार फेरिएसँगै सिईओ परिवर्तन गर्ने खेलले पनि पुननिर्माणमा समस्या सृजना गरेको विज्ञहरु बताउछन् ।
