दक्षिण कोरियामा राष्ट्रपतिको आकस्मिक निर्वाचन : युन सुक योएलको अपदस्थापनपछि जनताको मतमा लोकतन्त्रको अर्को परीक्षा

सउल, ३ जुन ।दक्षिण कोरियामा राष्ट्रपतिको आकस्मिक निर्वाचनका लागि आज (मंगलबार) लाखौं नागरिकहरूले मतदान गरिरहेका छन्। पूर्वराष्ट्रपति युन सुक योएलद्वारा गत डिसेम्बरमा लागू गरिएको छोटो अवधिको सैनिक शासन (मार्शल ल) ले निम्त्याएको राजनीतिक संकटपछि सर्वोच्च अदालतले उनलाई विद्रोहको अभियोगमा अपदस्थ गरेपछि यो निर्वाचन आयोजना गरिएको हो।

पूर्वराष्ट्रपति युनको राजनीतिक पतनपछि जनआक्रोश चुलिएको छ र पूर्व-गभर्नर तथा लिबरल डेमोक्रेटिक पार्टीका नेता ली जे-म्युङ विजयी हुने प्रबल सम्भावना देखिएको छ। प्री-इलेक्शन सर्भेहरूमा लीको लोकप्रियता उच्च देखिएको छ।

मुख्य उम्मेदवारहरू : सुधार र शक्ति सन्तुलनको टकराव

ली जे-म्युङ, युनका कट्टर प्रतिद्वन्द्वी, ले भनेका छन् कि यो निर्वाचनले “सिन्डिकेट फिर्ता ल्याउने तत्वहरू” विरुद्ध जनताको कडा निर्णय हुनेछ। उनले आफ्नो अन्तिम प्रचारसभामा भने, “किमको जित भनेको विद्रोही शक्तिको पुनरागमन, लोकतन्त्रको विनाश र जनअधिकारहरूको हनन हुनेछ।”लीले राष्ट्रको आर्थिक पुनरुत्थान, असमानता घटाउने र राष्ट्रिय एकता स्थापित गर्ने वाचा गरेका छन्।

दोस्रो मुख्य उम्मेदवार किम मुन सु, युन प्रशासन अन्तर्गत श्रममन्त्री रहेका थिए। उनी People Power Party बाट उम्मेदवार छन्। किमले चेतावनी दिएका छन् कि लीको जित भएमा उनले “संपूर्ण सत्ता आफ्नो हातमा लिएर हिटलरजस्तै तानाशाही स्थापना गर्ने” खतरा छ। उनले लीमाथि कानुनी समस्या समाधान गर्न कानून नै परिवर्तन गर्ने प्रयास गरिरहेको आरोप लगाए।

मतदान प्रक्रिया र प्रारम्भिक मतदाता सहभागिता

मतदान बिहान ६ बजे सुरु भएको हो र राति ८ बजेसम्म १४,२९५ मतदान केन्द्रहरू खुला रहनेछन्। राष्ट्रिय निर्वाचन आयोगका अनुसार बिहान १० बजेसम्म करिब ६० लाख मतदाताले मतदान गरिसकेका थिए भने अघिल्लो साता दुई दिनको पूर्वमतदान अवधिमा १.५ करोडभन्दा बढीले मतदान गरिसकेका थिए।

दक्षिण कोरियामा ४४.४ मिलियन योग्य मतदाता छन्। जित हासिल गर्ने उम्मेदवार बुधबार बिहानै राष्ट्रपतिको पदमा सपथ लिनेछन्, र ५ वर्षे कार्यकालको सुरुवात गर्नेछन् — यसपटक सामान्यजस्तै दुई महिनाको संक्रमण अवधि दिइएको छैन।

राजनीतिक पृष्ठभूमि : युन सुक योएलको अपदस्थापना र राष्ट्रको अस्थिरता

गत ६ महिनायता देशभर युनको पक्ष र विपक्षमा विशाल प्रदर्शनहरू हुँदै आएका थिए। युनमाथिको विद्रोहको मुद्दा, मार्शल लको प्रयोग र त्यसपछि भएको महाभियोगले देशको कूटनीतिक गतिविधि र वित्तीय बजारमा गम्भीर असर पारेको थियो।

विदेश नीति : ट्रम्प प्रशासन र उत्तर कोरियासँगको चुनौती

ली र किम दुवै उम्मेदवारले अमेरिका र उत्तर कोरियासँगको सम्बन्धबारे बढी कट्टर नीति नअपनाउने संकेत दिएका छन्। ट्रम्प प्रशासनद्वारा घोषणा गरिएको स्टील र एल्युमिनियममा ५०% आयात कर जून ४ बाट लागु हुँदैछ, जसले दक्षिण कोरियाको अर्थतन्त्रमा ठूलो असर पार्ने अनुमान गरिएको छ। यसै कारण गत साता कोरियाली केन्द्रीय बैंकले २०२५ को आर्थिक वृद्धिदर ०.८% मा झारेको छ।

लीले ट्रम्पसँग सहकार्य गर्ने, तर हतार नगर्ने रणनीति अपनाउने भनेका छन्। किमले भने ट्रम्पसँग चाँडै भेटवार्ता गर्ने बताएका छन्।